Czasownik lassen – odmiana i przykłady użycia

Czasownik „lassen” to jeden z najważniejszych i najbardziej wszechstronnych czasowników w języku niemieckim. W tym artykule omówimy jego definicję, podstawowe znaczenia oraz odmianę w różnych czasach i trybach. Ponadto, przedstawimy przykłady użycia tego czasownika w różnych konstrukcjach oraz omówimy częste błędy, które warto unikać. Zapraszamy do lektury!

Czasownik lassen – definicja i podstawowe znaczenia

Czasownik „lassen” to jeden z najbardziej wszechstronnych i często używanych czasowników w języku niemieckim. Jego podstawowe znaczenie to „pozostawić” lub „pozwolić”, ale w zależności od kontekstu może mieć także inne znaczenia. Warto zatem poznać jego różne użycia i konstrukcje, aby móc swobodnie posługiwać się tym czasownikiem w mowie i piśmie.

Podstawowe znaczenia czasownika „lassen” to:

• Pozwalać, dopuszczać: używany w kontekście wyrażania zgody na coś lub udzielania komuś pozwolenia na wykonanie jakiejś czynności. Przykład: „Ich lasse ihn gehen” (Pozwalam mu iść).
• Pozostawiać, zostawiać: używany w kontekście pozostawienia czegoś lub kogoś w określonym miejscu lub stanie. Przykład: „Ich lasse das Buch auf dem Tisch” (Pozostawiam książkę na stole).
• Zlecać, kazać: używany w kontekście zlecania komuś wykonania jakiejś czynności. Przykład: „Ich lasse das Auto reparieren” (Zlecam naprawę samochodu).
• Unikać, zaprzestać: używany w kontekście unikania jakiejś czynności lub zaprzestania jej wykonywania. Przykład: „Ich lasse das Rauchen” (Rzucam palenie).

Odmiana czasownika lassen w czasie teraźniejszym

Odmiana czasownika „lassen” w czasie teraźniejszym (Präsens) jest nieregularna, co oznacza, że niektóre formy tego czasownika różnią się od typowego wzorca odmiany. Warto więc zapamiętać jego odmianę, aby uniknąć błędów w mowie i piśmie. Poniżej przedstawiamy odmianę czasownika „lassen” w czasie teraźniejszym dla wszystkich osób liczby pojedynczej i mnogiej:

• ich lasse (ja pozostawiam/pozwalam)
• du lässt (ty pozostawiasz/pozwalasz)
• er/sie/es lässt (on/ona/to pozostawia/pozwala)
• wir lassen (my pozostawiamy/pozwalamy)
• ihr lasst (wy pozostawiacie/pozwalacie)
• sie/Sie lassen (oni/one/Pan/Pani/Państwo pozostawiają/pozwalają)

Warto zwrócić uwagę na nieregularną formę dla drugiej i trzeciej osoby liczby pojedynczej (du i er/sie/es), gdzie występuje tzw. przesuwka samogłoski (Umlaut) z „a” na „ä”. W pozostałych formach czasownik „lassen” odmienia się regularnie.

Użycie czasownika lassen w czasie przeszłym

W czasie przeszłym (Präteritum) czasownik lassen również odmienia się nieregularnie. Warto zwrócić uwagę na zmianę rdzenia czasownika oraz dodanie końcówki -en dla liczby mnogiej. Oto odmiana czasownika lassen w czasie przeszłym:

• ich ließ – ja pozostawiłem/pozwoliłem
• du ließest – ty pozostawiłeś/pozwoliłeś
• er/sie/es ließ – on/ona/ono pozostawiło/pozwoliło
• wir ließen – my pozostawiliśmy/pozwoliliśmy
• ihr ließet – wy pozostawiliście/pozwoliliście
• sie/Sie ließen – oni/one/Państwo pozostawili/pozwolili

W mowie potocznej częściej używa się jednak czasu Perfekt, który tworzy się za pomocą czasownika posiłkowego „haben” oraz formy przeszłej czasownika lassen – gelassen. Przykładowo: „Ich habe das Buch auf dem Tisch gelassen” (Pozostawiłem książkę na stole).

Konstrukcje z czasownikiem lassen i innymi czasownikami

Czasownik lassen może być używany w konstrukcjach z innymi czasownikami, tworząc tzw. czasowniki złożone. W takich przypadkach czasownik lassen łączy się z bezokolicznikiem innego czasownika, który zwykle umieszcza się na końcu zdania. W zależności od kontekstu, konstrukcje te mogą wyrażać zlecenie, pozwolenie, prośbę lub nakaz. Przykłady:

• Ich lasse das Auto waschen – Zlecam umycie samochodu (dosł. Pozwalam umyć samochód)
• Er lässt die Kinder spielen – Pozwala dzieciom się bawić
• Wir lassen uns beraten – Prosimy o radę (dosł. Pozwalamy się doradzić)
• Sie lässt ihn warten – Kazuje mu czekać (dosł. Pozwala mu czekać)

Warto zwrócić uwagę, że w konstrukcjach z czasownikiem lassen, podmiot zdania nie wykonuje bezpośrednio czynności wyrażonej przez drugi czasownik, lecz zleca ją komuś innemu lub pozwala na jej wykonanie. W przypadku konstrukcji z czasownikiem modalnym (np. können, müssen, wollen), czasownik lassen występuje przed czasownikiem modalnym, np. „Ich lasse ihn das machen können” (Pozwalam mu to zrobić).

Czasownik lassen w trybie rozkazującym

Czasownik lassen może być używany w trybie rozkazującym, aby wyrazić prośbę lub nakazanie. W tym przypadku czasownik jest używany w formie bezokolicznika, a osoba, do której jest skierowany rozkaz, jest podana w celowniku. Przykładowo:

• Lass mich in Ruhe! – Pozwól mi być w spokoju!
• Lassen Sie das Fenster offen! – Proszę zostawić okno otwarte!

W przypadku trybu rozkazującego, czasownik lassen jest często używany w połączeniu z innymi czasownikami, aby wyrazić prośbę o wykonanie jakiejś czynności. Na przykład:

• Lass mich dir helfen! – Pozwól, że ci pomogę!
• Lassen Sie uns zusammenarbeiten! – Proszę, żebyśmy współpracowali razem!

Zastosowanie czasownika lassen w zdaniach warunkowych

Czasownik lassen może być również używany w zdaniach warunkowych, aby wyrazić skutki lub konsekwencje jakiegoś warunku. W takim przypadku, czasownik lassen jest używany w formie bezokolicznika, a zdanie warunkowe jest wprowadzone przez spójnik „wenn” (jeśli). Przykładowo:

• Wenn du mich begleitest, lasse ich dich ins Kino gehen. – Jeśli mnie będziesz towarzyszyć, pozwolę ci iść do kina.
• Wenn es regnet, lassen wir die Veranstaltung ins Innere verlegen. – Jeśli będzie padać, przeniesiemy wydarzenie do środka.

W zdaniach warunkowych, czasownik lassen może być również używany w innych czasach, takich jak czas przeszły czy przyszły. Przykładowo:

• Wenn du gestern gekommen wärst, hätten wir dich mitgenommen. – Gdybyś przyszedł wczoraj, zabralibyśmy cię ze sobą.
• Wenn du nächstes Jahr Zeit hast, werden wir zusammen in den Urlaub fahren. – Jeśli będziesz mieć czas w przyszłym roku, pojedziemy razem na wakacje.

Częste błędy w użyciu czasownika lassen

W trakcie nauki języka niemieckiego, czasownik lassen może sprawiać trudności ze względu na swoją wieloznaczność i różnorodność zastosowań. Poniżej przedstawiamy kilka częstych błędów, które warto unikać podczas używania tego czasownika:

• Błędne łączenie z innymi czasownikami: Czasownik lassen tworzy konstrukcje z innymi czasownikami, jednak nie zawsze można go łączyć z dowolnym czasownikiem. Należy pamiętać, że czasownik, z którym łączymy lassen, powinien być w bezokoliczniku. Na przykład: „Ich lasse das Auto reparieren” (Pozwalam naprawić samochód), a nie „Ich lasse das Auto repariert” (błędne).
• Niewłaściwe użycie w trybie rozkazującym: W trybie rozkazującym czasownik lassen przyjmuje formę „lass” dla drugiej osoby liczby pojedynczej oraz „lasst” dla drugiej osoby liczby mnogiej. Częstym błędem jest używanie formy „lassen” w trybie rozkazującym, np. „Lassen Sie mich in Ruhe!” (błędne) zamiast „Lassen Sie mich in Ruhe!” (Pozwól mi być w spokoju!).
• Zbyt dosłowne tłumaczenie z języka polskiego: Czasownik lassen nie zawsze odpowiada polskiemu „pozostawić” czy „pozwolić”. W niektórych przypadkach lepiej użyć innego czasownika, np. „Ich lasse das Fenster offen” (Zostawiam okno otwarte) zamiast „Ich lasse das Fenster öffnen” (błędne).

Przykładowe zdania z użyciem czasownika lassen

W celu lepszego zrozumienia zastosowania czasownika lassen w praktyce, przedstawiamy poniżej kilka przykładowych zdań z jego użyciem:

• Ich lasse das Auto waschen: Pozwalam umyć samochód (ktoś inny będzie to robił).
• Er lässt sich die Haare schneiden: On pozwala sobie obciąć włosy (czyli idzie do fryzjera).
• Wir lassen uns scheiden: Rozwodzimy się (dosłownie: pozwalamy sobie na rozwód).
• Lass mich in Ruhe: Pozwól mi być w spokoju (tryb rozkazujący).
• Wenn es regnet, lassen wir den Ausflug ausfallen: Jeśli będzie padać, odwołamy wycieczkę (zdanie warunkowe).

Ćwiczenie użycia czasownika lassen w różnych kontekstach i konstrukcjach pozwoli na lepsze zrozumienie jego znaczenia i uniknięcie błędów. Warto również zapoznać się z innymi przykładami zdań oraz ćwiczyć tworzenie własnych konstrukcji z użyciem tego czasownika.